Chu trình nước ngày càng bất thường và những hệ lụy toàn cầu

Báo cáo Tình trạng tài nguyên nước toàn cầu năm 2024 do Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) công bố ngày 18/9 đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về sự bất thường và cực đoan ngày càng gia tăng trong chu trình nước trên toàn cầu.

Hồi chuông cảnh báo về sự bất thường và cực đoan ngày càng gia tăng trong chu trình nước trên toàn cầu. Ảnh: WMO.

Với những dữ liệu được thu thập từ các hệ thống mô hình thủy văn, quan sát vệ tinh và sự đóng góp của các quốc gia thành viên, báo cáo cung cấp một bức tranh toàn cảnh, có cơ sở khoa học rõ ràng về tình trạng khủng hoảng nước đang ngày càng hiện hữu.

Một trong những phát hiện nổi bật của báo cáo là chỉ khoảng 1/3 lưu vực sông trên toàn thế giới duy trì được điều kiện thủy văn “bình thường” trong năm 2024. Phần còn lại rơi vào tình trạng hoặc khô hạn nghiêm trọng, hoặc bị ngập úng kéo dài. Đáng lo ngại hơn, năm 2024 cũng là năm thứ ba liên tiếp ghi nhận sự tan chảy ồ ạt của sông băng trên phạm vi toàn cầu, làm suy giảm nghiêm trọng nguồn nước ngọt lâu dài ở nhiều khu vực.

Sự biến đổi thất thường trong phân bố và thời gian của nước đã gây ra những hậu quả sâu rộng. Miền Nam châu Phi và nhiều khu vực ở Nam Mỹ, đặc biệt là lưu vực sông Amazon đang phải vật lộn với hạn hán kéo dài, ảnh hưởng trực tiếp đến nông nghiệp, an ninh lương thực và sinh kế người dân.

Ngược lại, Trung Phi, Tây Phi, Đông Phi, cùng một số khu vực ở châu Á và Trung Âu lại đối mặt với lũ lụt do lượng mưa vượt ngưỡng trung bình. Chuỗi tác động này không chỉ làm suy yếu hệ sinh thái, mà còn gây gián đoạn sản xuất, tăng nguy cơ xung đột tài nguyên và khiến người dân rơi vào cảnh di cư cưỡng bức.

Tổng Thư ký WMO, bà Celeste Saulo, nhấn mạnh rằng “nước là trụ cột duy trì xã hội, là động lực thúc đẩy nền kinh tế và là nền tảng của các hệ sinh thái”.

Tuy nhiên, tài nguyên thiết yếu này đang đứng trước áp lực ngày càng lớn, trong bối cảnh gia tăng dân số, đô thị hóa, ô nhiễm và biến đổi khí hậu. Đặc biệt, các hiện tượng thời tiết cực đoan liên quan đến nước, từ hạn hán đến lũ quét, đang diễn ra với tần suất và cường độ ngày một cao, khiến công tác quản lý và điều phối nguồn nước trở nên cấp thiết và phức tạp hơn bao giờ hết.

Một điểm nhấn quan trọng khác của báo cáo là nhu cầu cấp bách trong việc cải thiện khả năng giám sát, đo lường và chia sẻ dữ liệu về tài nguyên nước. “Chúng ta không thể quản lý được những gì không thể đo lường”, bà Saulo cảnh báo, đồng thời kêu gọi sự đầu tư lâu dài vào hệ thống quan trắc thủy văn và tăng cường hợp tác quốc tế. Việc thiếu hụt dữ liệu không chỉ cản trở việc dự báo thiên tai, mà còn làm suy giảm hiệu quả trong hoạch định chính sách và phân bổ nguồn lực ứng phó với khủng hoảng.

Theo Tạp chí Nature, đến năm 2050, ước tính có hơn 5 tỷ người trên thế giới phải đối mặt với tình trạng thiếu nước ngọt nếu tình hình hiện tại không cải thiện. Hơn 80 quốc gia, chiếm 40% dân số thế giới đang đối mặt với tình trạng thiếu nước nghiêm trọng, đặc biệt là ở các khu vực khô hạn như Tây Nam Á và châu Phi.

Từ báo cáo của WMO cho thấy, khủng hoảng nước không chỉ là vấn đề môi trường, mà là thách thức đa chiều, ảnh hưởng đến kinh tế, an ninh lương thực, y tế và xã hội. Giải pháp đòi hỏi các quốc gia và cộng đồng quốc tế phối hợp hành động trên cơ sở khoa học, chia sẻ dữ liệu minh bạch, đầu tư vào công nghệ giám sát và quản trị nước hiệu quả để hướng tới phát triển bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

(Nguồn: baodanang.vn)

Link gốc: https://baodanang.vn/chu-trinh-nuoc-ngay-cang-bat-thuong-va-nhung-he-luy-toan-cau-3303217.html