Khi Trái đất không còn 'đủ xài' cho chúng ta

Chỉ trong hơn nửa năm, nhân loại đã tiêu sạch “ngân sách tự nhiên” của Trái đất của cả năm 2025. Sự kiện Earth Overshoot Day (Ngày quá tải Trái đất) một lần nữa gióng hồi chuông cảnh báo về lối sống tiêu thụ vượt quá sức chịu đựng của hành tinh.

Làm thế nào để chúng ta khắc phục tình trạng khai thác quá mức hành tinh này? Ảnh: DW.

Nếu mỗi người trên Trái đất đều sống như một công dân Mỹ, thế giới sẽ “cạn tài nguyên” chỉ trong 72 ngày, tức vào ngày 13/3. Còn trên thực tế, năm nay chúng ta đã vượt ngưỡng vào ngày 24/7, sớm hơn 8 ngày so với năm ngoái. Đây là kết quả do Tổ chức Mạng lưới dấu chân sinh thái toàn cầu (Global Footprint Network) và Đại học York tại Canada vừa công bố, theo đài DW (Đức).

Ai tiêu xài nhiều nhất?

Sự kiện Ngày quá tải Trái đất không chỉ là một biểu tượng mà là một chỉ báo khoa học cho thấy tốc độ khai thác thiên nhiên đã vượt quá khả năng tái tạo của hành tinh khoảng 80%. Điều này theo so sánh của trang socialjustice.ie, loài người đang tiêu thụ tài nguyên như thể chúng ta có 1,8 Trái đất vậy.

Tốc độ tiêu thụ tài nguyên không đồng đều giữa các quốc gia, và phần lớn áp lực sinh thái đến từ những nước có thu nhập cao.

Qatar, Luxembourg và Singapore, ba quốc gia đứng đầu danh sách, đã “vượt ngưỡng” chỉ trong tháng 2. Mỹ theo sát ngay sau khi Ngày quá tải Trái đất rơi vào 13/3. Đức và Ba Lan cùng rơi vào ngày 3/5, với Trung Quốc và Tây Ban Nha là 23/5.

Nhà môi trường học Mathis Wackernagel, đồng sáng lập Global Footprint Network, nhận định với đài DW: “Thu nhập cao thường đi kèm với mức tiêu dùng tài nguyên cao hơn”, nhưng ông cũng lưu ý đây không phải là yếu tố duy nhất.

Trường hợp của Qatar cho thấy điều này rõ rệt. Với khí hậu sa mạc, ít mưa và mùa hè nóng nực kéo dài, Qatar phụ thuộc nhiều vào hệ thống điều hòa không khí vốn vận hành bằng nhiên liệu hóa thạch rẻ tiền. Ngoài ra, việc khử mặn nước biển để phục vụ sinh hoạt cũng tiêu tốn lượng lớn năng lượng của họ.

Trong khi đó, Uruguay là ví dụ ngược lại: hệ thống điện quốc gia nước này gần như hoàn toàn dựa vào năng lượng tái tạo như thủy điện, gió và sinh khối. Nhờ vậy, họ vẫn giữ được sự cân bằng sinh thái đến tận cuối năm nay (ngày 17/12).

Có thể kéo lùi ngày quá tải?

Ngày quá tải Trái đất là hệ quả tích lũy của nhiều năm tiêu dùng vượt giới hạn sinh thái. Tuy nhiên, các chuyên gia khẳng định xu hướng này hoàn toàn có thể đảo ngược nếu có những thay đổi quyết liệt ở cả cấp hệ thống và cá nhân.

Theo báo cáo của Global Footprint Network, ngành năng lượng là lĩnh vực có khả năng tác động mạnh nhất đến việc “kéo lùi” ngày quá tải.

Nếu đánh thuế carbon tương xứng với thiệt hại môi trường do phát thải CO2 gây ra, nhân loại có thể đẩy lùi Ngày quá tải Trái đất thêm 63 ngày.

Việc thay thế 75% điện than và khí bằng nguồn tái tạo như năng lượng mặt trời, gió có thể góp thêm 26 ngày.

Tổ chức này cũng tính toán: xây dựng thành phố thông minh với các hệ thống giao thông, quản lý năng lượng và tòa nhà được tích hợp để vận hành hiệu quả sẽ giúp nhân loại “mua thêm” được 29 ngày.

Trong lĩnh vực thực phẩm, việc cắt giảm một nửa lượng rác thải thực phẩm toàn cầu sẽ cộng thêm 13 ngày.

Và nếu con người thay thế 50% thịt bằng thực phẩm có nguồn gốc thực vật, sẽ có thêm 7 ngày nữa. Thậm chí chỉ cần một ngày không ăn thịt mỗi tuần, chúng ta cũng đã giúp Trái đất kéo dài “ngân sách sinh thái” thêm hai ngày mỗi năm, theo DW.

Sức tải sinh học, chỉ số không thể bỏ qua

Biocapacity (sức tải sinh học) là thước đo phản ánh khả năng của Trái đất trong việc sản sinh tài nguyên từ lương thực, gỗ đến việc hấp thụ khí thải CO2. Năm 2025, chỉ số này ước tính ở mức 1,5ha toàn cầu trên đầu người. Nếu một quốc gia có mức tiêu dùng vượt con số này, họ đang “vay” từ tương lai hoặc từ phần sinh quyển dành cho các loài khác.

(Nguồn: baodanang.vn)

Link gốc: https://baodanang.vn/khi-trai-dat-khong-con-du-xai-cho-chung-ta-3297820.html