Thế giới trước nguy cơ thiếu cát

Cát, nghe tưởng như vô tận, đang trở thành một trong những tài nguyên khan hiếm nhất thế kỷ 21. Từ Úc tới Mỹ, Tây Ban Nha tới Ấn Độ, các bờ biển đang biến mất nhanh chóng.

Cát đóng vai trò như một rào cản tự nhiên chống lại thời tiết khắc nghiệt, gồm cả lũ lụt. Ảnh: WORLDVENTURES.

Sự kết hợp giữa mực nước biển dâng cao do biến đổi khí hậu và nguồn cung cát suy giảm nhanh chóng đang đẩy hàng triệu cư dân ven biển, cùng những ngành kinh tế phụ thuộc vào cát, đang rơi vào tình trạng nguy hiểm.

Trong nền kinh tế toàn cầu, cát không chỉ dùng để xây dựng nhà cửa, đường sá, mà còn là nguyên liệu quan trọng để sản xuất kính, vi mạch điện tử, pin năng lượng mặt trời…

Theo Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP), thế giới tiêu thụ khoảng 50 tỷ tấn cát mỗi năm, chủ yếu cho ngành xây dựng, khiến nó trở thành vật liệu được sử dụng nhiều thứ hai trên thế giới sau nước. Và con số này dự kiến sẽ tăng lên 82 tỷ tấn vào năm 2060 do quá trình đô thị hóa ngày càng tăng.

Vấn đề đặt ra ở đây, cát biển và cát sông thích hợp cho xây dựng ngày càng đang cạn kiệt. Tình trạng khai thác cát ồ ạt khiến nhiều con sông biến dạng, hệ sinh thái bị phá vỡ, còn các bãi biển thì ngày càng bị thu hẹp.

Trong khi đó, “kẻ đồng lõa” là tình trạng biến đổi khí hậu khiến nhiệt độ toàn cầu tăng, băng ở hai cực tan chảy, dẫn đến mực nước biển dâng nhanh hơn dự báo. Khi sóng biển tiến sâu vào đất liền, chúng cuốn trôi lớp cát bảo vệ bờ, làm tốc độ xói lở tăng mạnh.

Tại Tây Ban Nha, các bãi biển nổi tiếng ở Costa Brava và Costa del Sol đang mất 1-2m cát mỗi năm, buộc chính quyền phải chi hàng triệu Euro để bơm cát bù.

Ở bang Florida (Mỹ), nhiều khu vực không còn cát để phục hồi bãi biển, đe dọa ngành du lịch trị giá hàng chục tỷ USD.

Tại Ấn Độ, vùng ven biển Kerala mất trung bình 10m cát mỗi năm, ảnh hưởng trực tiếp tới sinh kế của hàng trăm ngàn ngư dân.

Những hệ lụy của tình trạng này lan rộng hơn nhiều so với việc “mất bãi tắm” như: Ngành xây dựng đối mặt khủng hoảng nguyên liệu, giá cát tăng phi mã; du lịch biển sụt giảm, kéo theo thất nghiệp và suy giảm thu nhập ở các cộng đồng ven biển; hệ sinh thái biển bị phá hủy khi các rạn san hô, thảm cỏ biển và bãi đẻ của sinh vật bị xóa sổ; rủi ro thiên tai tăng vì bờ biển mất đi “tấm đệm” tự nhiên, các trận bão có thể tàn phá sâu vào đất liền.

Trước những nguy cơ do nguồn cung cát giảm nhanh chóng, các quốc gia và tổ chức quốc tế đang tìm kiếm hướng đi mới.

Đó là giảm phụ thuộc vào nguồn cát tự nhiên bằng cách tái chế vật liệu xây dựng, sử dụng cát nhân tạo từ đá nghiền; quản lý khai thác cát bền vững, cấm khai thác ở các khu vực nhạy cảm, kiểm soát chặt hoạt động xuất khẩu cát.

Đồng thời bảo vệ và phục hồi bờ biển bằng trồng rừng ngập mặn, xây dựng hệ thống đê chắn sóng thân thiện môi trường; giảm tốc độ biến đổi khí hậu thông qua cắt giảm khí thải và tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo…

Thực tế, cát từng bị xem là vô tận nay đang trở thành “vàng mới” với giá trị kinh tế khổng lồ và nguy cơ xung đột khai thác. Nếu các quốc gia và cộng đồng quốc tế không hành động sớm, nhân loại không những bị mất đi những bãi biển thơ mộng, mà còn mất cả tuyến phòng thủ tự nhiên, nguồn sống của hàng triệu người và một phần quan trọng của kinh tế toàn cầu. Đây chính là lời cảnh báo về giới hạn khai thác tài nguyên trong một hành tinh hữu hạn.

(Nguồn: baodanang.vn)

Link gốc: https://baodanang.vn/the-gioi-truoc-nguy-co-thieu-cat-3299340.html